In 1943 was Christoph Kan (1915-1945) 28 jaar oud en zijn leeftijdsgroep werd verplicht om in Duitsland te gaan werken. Om aan de oproep gehoor te geven moest hij een paspoort aanvragen (en de benodigde onkosten voor die aanvraag waarschijnlijk ook nog zelf betalen). De paspoortaanvragen uit die periode zijn bewaard gebleven en we zien hieronder de aanvraag van Christoph Eberhard Kan.
Wie niet wilde, had twee mogelijkheden: aantonen dat hij in Nederland bij een bedrijf werkte dat werkzaamheden verrichtte voor het Duitse leger, of onderduiken. Waren die twee mogelijkheden niet beschikbaar dan zat er niets anders op dan te gaan. Christoph vertrok op 31 augustus 1942. Hij had 10 gulden 50 ontvangen vanwege de reiskosten en 4 gulden “verteringsgeld” gekregen.
Hij is nog een keer (van 10 tot en met 23 december 1943) met verlof bij zijn ouders in Amsterdam terug geweest, maar aan het einde van de oorlog kregen zijn ouders bericht dat hij was overleden. Zijn overlijdensbericht (zie hieronder) vermeldt dat hij op 3 maart 1945 is gestorven in het kamp Langer Morgen in Hamburg-Wilhelmsburg.
Een Hamburger krant plaatste in april 2008 een artikel over het bezoek van een Nederlander aan de plek waar eens het kamp Langer Morgen stond. Zijn vader zat ook als dwangarbeider in dit strafkamp en werd gedood bij een (Brits) bombardement op de Hamburger haven.
“Want hij (de vader) was niet vrijwillig in Wilhelmsburg toen de bommen vielen. Hij was dwangarbeider in de Hamburger haven. Iemand was van mening dat hij niet hard of goed genoeg werkte en zo kwam de Nederlander in het strafkamp van de Geheime Staatspolizei (Gestapo) dat de Nazi’s het “Arbeitserziehungslager Langer Morgen” noemden.
Zonder bemoeienis van rechters of hulp van advocaten kwamen de gestraften in dit “heropvoedingskamp” terecht. In de zomer van 1943 werd het kamp in de buurt van de huidige kruising Hohe Schaarstraat/Blumensand gebouwd als een van de 72 Nationaalsocialistische Hamburger kampen voor krijgsgevangenen, dwangarbeiders en andere gestraften. Allemaal werkslaven voor de Duitse oorlogsindustrie.
Pesterijen en strenge straffen verziekten het leven van de gevangenen. ’s Morgens om vier uur was er appèl met 500 geïnterneerden, men kreeg een kop met iets wat op voedsel moest lijken en men ging in colonne op weg naar de dwangarbeid. Het doel van de dwangarbeiders was een aantal gerenommeerde Hamburger bedrijven als Blohm en Voss, de Stűlcken werf en de raffinaderij van Schindler.
De barakken van het kamp Langer Morgen bestaan niet meer. Er ligt nu een spoorwegemplacement. Een gedenkplaat herinnert er aan dat hier “meer dan 100 gevangenen, als gevolg van de onmenselijke behandeling door zwaar werk en ontoereikende verzorging om het leven kwamen”.
Cristoph was een van hen.
